Naczynia wzbiorcze w instalacji grzewczej

Naczynia wzbiorcze w instalacji grzewczej.

Zmiany objętości wody spowodowane zmianą temperatury w instalacjach wodnych są przejmowane przez naczynia wzbiorcze (NW). Naczynia stosowane w niskotemperaturowych instalacjach grzewczych można podzielić na:
—    otwarte,
—    zamknięte — przeponowe.

Do zalet przeponowych naczyń wzbiorczych, w porównaniu z naczyniami otwartymi, zalicza się:
—    ograniczenie korozji, bo nie ma napowietrzania wody;
—    wyeliminowanie kłopotów z ich lokalizacją i dodatkowego obciążenia najwyższej kondygnacji;
—    wyeliminowanie niebezpieczeństwa zamarzania wody w NW;
—    ograniczenie strat wody instalacyjnej, spowodowanych jej odparowaniem i niekontrolowanym przelewem wody z NW;
—    brak rur towarzyszący otwartym NW  i kłopotów z ich „zarastaniem” kamieniem kotłowym.

Otwarte naczynia wzbiorcze, z uwagi na swe wady, są stosowane coraz rzadziej. Mogą jednak znaleźć zastosowanie w niektórych niewielkich instalacjach c.o. Hz koliami lub kominkami z płaszczem wodnym, opalanymi paliwami stałymi. Różnica kosztów zabezpieczenia instalacji za pomocą otwartych i przeponowych naczyń wzbiorczych jest niewielka i nie powinna decydować o wyborze sposobu rozwiązania.

Naczynia wzbiorcze jako zbiorniki ciśnieniowe są tak wykonywane, aby mogły przejąć naprężenia mechaniczne i termiczne. Minimalna grubość ich ścianek wynosi 2 mm.

Kocioł jest zabezpieczony przed wzrostem ciśnienia rurą bezpieczeństwa (RB). Łączy ona najwyżej położoną część przestrzeni wodnej kotła z przestrzenią powietrzną naczynia wzbiorczego, powyżej rury przelewowej. W instalacjach z kilkoma kotłami, każdy z kotłów musi mieć własną rurę bezpieczeństwa. Powinna być ona włączona przed zaworem odcinającym kocioł na zasileniu instalacji lub do specjalnego otworu w górnej części kotła.

Rura wzbiorcza (RW), przenosząca zmiany objętości wody spowodowane zmianami jej temperatury, może być przy kilku kotłach wspólna i doprowadzona jest do dolnej części naczynia. W instalacjach z jednym kotłem rura wzbiorcza może być, zgodnie z normą, jednocześnie rurą bezpieczeństwa. Natomiast w przypadku rozdziału górnego może ich rolę pełnić pion wznośny instalacji.

Inne rury w układzie zabezpieczającym to: rura przelewowa, sygnalizacyjna, odpowietrzająca i cyrkulacyjna.

Rura przelewowa (RP) wyprowadzona jest z NW na wysokości przewidzianego poziomu wody i doprowadzona nad zlew w kotłowni lub nad studzienkę schładzającą.

Rura sygnalizacyjna (RS) przeznaczona jest do kontroli poziomu wody w NW. Zakończona jest zaworem odcinającym, z umieszczonym przed nim hydrometrem. Hydrometr może jednak znajdować się np. na rurze wzbiorczej i wówczas rura sygnalizacyjna może nie być konieczna. Zgodnie z [N15] w małych kotłowniach o mocy < 25 kW nie jest ona wymagana.

Rura odpowietrzająca (RO) łączy przestrzeń powietrzną naczynia wzbior-czego z atmosferą. Aby nie wykonywać dodatkowego otworu w naczyniu, można ją podłączyć do górnej części rury przelewowej.

Rura cyrkulacyjna (RC) stosowana jest jako zabezpieczenie przed zamarzaniem wody w naczyniu. W instalacjach z kilkoma kotłami każda rura bezpieczeństwa ma przyłączoną oddzielną rurę cyrkulacyjną.
Rura cyrkulacyjna umożliwia cyrkulację wody przez NW, zwiększając jednocześnie pochłanianie tlenu przez wodę instalacyjną. Z tego powodu powinna być stosowana wyjątkowo, jeśli nie ma możliwości umieszczenia naczynia w otoczeniu o najniższej temperaturze, powyżej 0°C.
Aby ograniczyć wzmożoną cyrkulację przez naczynie, należy przewidzieć na rurze cyrkulacyjnej element dławiący. Może to być zamontowana na stałe kryza lub, lepiej, zawór dławiący z możliwością regulacji.
Zawór ten umożliwia również zamknięcie cyrkulacji w sezonie letnim (praca tylko na potrzeby c.w.u.). Najlepszym rozwiązaniem byłby zawór termostatyczny współpracujący z czujnikiem temperatury powietrza otaczającego naczynie; cyrkulacja następowałaby z chwilą spadku tej temperatury, np. poniżej 5°C. Praktycznie stosowanie tego rozwiązania ma sens w przypadku większej kotłowni z kotłami na paliwo stałe, nie przystosowanymi do pracy w układzie zamkniętym. Aby ograniczyć pochłanianie tlenu, proponuje się również rozwiązanie jak na rysunku, Naczynie wyższe, o tej samej pojemności co płaskie, ma mniejszą powierzchnię pochłaniania tlenu. Dlatego, jeśli warunki wysokościowe na to pozwalają, lepsze są naczynia tego rodzaju. Rura cyrkulacyjna jest włączona nieco poniżej naczynia, co zmniejsza cyrkulację przez naczynie. Dodatkowo na rurze tej przewidziano zawór dławiący, np. termostatyczny.
Wymagania odnoszące się do usytuowania otwartego NW względem kotła, zabezpieczenia przed zamarzaniem, ustalania średnic rur zabezpieczających oraz rur towarzyszących, a także inne zalecenia podane są w normie.