Dachy dźwigarowo-płatwiowe
Zasadniczymi elementami konstrukcji dachu dźwigarowo-płatwiowego są dźwigary dachowe (wiązary. rygle), tężniki i płatwie. Ich wzajemne usytuowanie i przykładowe rozwiązanie ilustruje rysunek.
Ustrój konstrukcyjny hali: 1 – słup, 2 – wiązar kratowy (rygiel ramy), 3 – wiązar dachowy podłużny (tężnik pionowy podporowy), 4 – belka podsuwnicowa, 4a – belka podsuwnico-wa stalowa (alternatywnie), 5 – tężnik pionowy między wiązarami, 6 – tężnik poziomy podłużny
Dźwigary dachowe (wiązary, rygle)
Kształt i obrys wiązarów dachowych zależą od przeznaczenia budynku, konstrukcji, rodzaju pokrycia, charakteru i wymiarów świetlików, sposobu połączenia wiązarów ze słupami (przegubowe czy sztywne), rozstawu dźwigarów itp. Dźwigary dachowe projektuje się na ogół jako kratowe z uwagi na znaczne zmniejszenie zużycia stali w stosunku do dźwigarów pełnościennych. Na rysunku przedstawiono schemat montażowy lekkiego dachu hali.
Schemat montażowy lekkiej hali z dachem płatwiowym: 1 – płatwie dachowe, 2 – wiązary dachowe (dźwigary dachowe, rygle ram poprzecznych), 3 – slupy konstrukcyjne ścian zewnętrznych. 4 – tężniki poprzeczne w poziomie pasa górnego wiązara dachowego (tężniki poprzeczne połaciowe), 5 – tężniki połaciowe podłużne w poziomie pasa górnego, 6 – tężnik pionowy podłużny w płaszczyźnie kalenicy. 7 – tężnik pionowy podłużny w płaszczyźnie podpór (słupów), 8 – dylatacja na długości dachu hali, 9 – pręt podłużny górny tężnika pionowego, który może stanowić płatew kalenicową, 10 – pręt podłużny dolny tężnika pionowego, 31 – stężenie ściany podłużnej (stężenie między słupami). Uwaga: na przekroju A-A przerywaną linią oznaczono stężenia w widoku.
Kratownice o pasach równoległych są stosowane m.in. w konstrukcjach dachów ze świetlikami, tworząc dla nich konstrukcję podtrzymującą. Kratownice te mają jednakowe długości pasów oraz prętów kraty, co pozwala na stosowanie ich typowych elementów i typowych (jednakowych) węzłów. Kratownice o obrysie trapezowym są często stosowane w budynkach przemysłowych. Ich zaletą jest możliwość tworzenia ze slupami stalowymi poprzecznych ram o sztywnych węzłach, jak również skrócenia nadmiernie długich elementów kratownicy. Kratownice o obrysie trójkątnym mają połączenia przegubowe ze slupami i są trudne do wykonania ze względu na zróżnicowanie długości poszczególnych elementów konstrukcji (pręty, pasy). Specjalny obrys kratowanie występuje w przekryciach „szedowych”, tj. w halach wymagających dużego równomiernego oświetlenia. Wiązary te mają jeden oszklony blok o kącie pochylenia 60-90° i drugi mniej spadzisty, na którym znajduje się pokrycie.