Babilon – Wieża Babel.

„Nuże, zróbmy cegły i wypalmy je w ogniu! Cegła służyła im za kamień, a asfalt za zaprawę, i powiedzieli: nuże, zbudujmy sobie miasto i wieżę, której szczyt dosięgnie nieba” (Genesis, 11, 3).

Tymi słowy biblijny tekst kreśli wizję budowy olbrzymiej Wieży Babilońskiej, ukazanej jako symbol pychy mieszkańców sławnej starożytnej stolicy nad Eufratem. „Wielki Babilon, matka rozpusty i plugastwa ziemi” (Apokalipsa, 17, 5), przetrwał – mimo ostatecznego upadku i zburzenia w 539 roku p.n.e. przez perskiego króla Cyrusa – w legendzie i opowieści biblijnej. Przez ponad dwa tysiąclecia jednak tylko w legendzie. Piasek i muł wielkiej rzeki ukryły ruiny starożytnej metropolii. Dopiero wykopaliska archeologiczne w latach 1899—1917 odsłoniły tajemnice Babilonu, pozwoliły zrekonstruować wiele jego budowli.

Babilon uświetniały podobno 53 wielkie świątynie różnych bóstw i 55 mniejszych sanktuariów poświęconych samemu tylko Mardukowi — głównemu bóstwu miasta i państwa. Główna świątynia boga Marduka przyćmiewała jednak wszystkie inne ogromem i wspaniałością. Obok niej wznosił się – jak od wieków przy wielu świątyniach Mezopotamii — zikkurat, czyli czworoboczna potężna wieża, zwężająca się schodkowo ku górze. Zikkurat głównej świątyni Marduka w Babilonie nosił nazwę Etemenanki, co w języku asyryjsko babilońskim znaczy „dom fundamentów nieba i ziemi”.

Dziś uważa się, że właśnie ów zikkurat Etemenanki – to legendarna Wieża Babel. Istniała zapewne, wraz ze świątynią, co najmniej od XIX stulecia p.n.e. Była jednak wielokrotnie burzona i odbudowywana. Jej kształt, jaki w przybliżeniu możemy rekonstruować, odnosi się do epilogu dziejów Babilonu, do VI wieku p.n.e., kiedy miasto przeżywało zarazem swój największy rozkwit. Olbrzymia wieża, na planie czworoboku o wymiarach około 90x 90 m, wznosiła się schodkowo sześcioma coraz mniejszymi, jakby nałożonymi na siebie kondygnacjami, na wysokość również około 90 m. Szczyt budowli zajmowało sanktuarium, przybytek bóstwa. Prowadziły doń, poprzez poszczególne piętra i tarasy, schody tworzące gigantyczną rampę pośrodku głównej fasady oraz dwie rampy przylegające do tejże fasady. Lico murów zdobiła zapewne pięknie glazurowana cegła.

O budowie czy raczej odbudowie Wieży Babel mówi nie tylko Biblia. Zachowały się też inskrypcje samych fundatorów, królów Nabopalasara i Nabuchoddnozora.

Kolosalna budowla wywierać musiała rzeczywiście imponujące wrażenie. Dziś istnieje – w berlińskim muzeum – jej prawdopodobna rekonstrukcja. Trwa też wciąż sława wieży, choć szczątki jej samej już od 25 stuleci pokrywają muły, piasek i trawa. Ta właśnie sława stała się również przyczyną podjęcia w ostatnich latach przez rząd Iraku decyzji o odbudowie starożytnego Babilonu, w tym zikkuratu Etemenanki.